Łąki trawy morskiej, często niedoceniane podwodne ekosystemy, mogą okazać się kluczowym elementem w walce z kryzysem klimatycznym. Nowy projekt badawczy ZOBLUC, realizowany przez GEOMAR Helmholtz Centre for Ocean Research w Kilonii, ma na celu zgłębienie potencjału tych morskich „torfowisk” jako naturalnych pochłaniaczy dwutlenku węgla. Dzięki finansowaniu w wysokości 6 milionów euro, naukowcy do 2030 roku zbadają, jak łąki trawy morskiej w Bałtyku mogą przyczynić się do ochrony klimatu i bioróżnorodności, a także opracują strategie ich odbudowy i ochrony.
Łąki trawy morskiej: naturalne magazyny dwutlenku węgla
Łąki trawy morskiej, znane naukowo jako Zostera marina, odgrywają niezwykle ważną rolę w ekosystemach morskich. Nie tylko wspierają bioróżnorodność i poprawiają jakość wody, ale przede wszystkim są skutecznymi magazynami dwutlenku węgla. Jak podkreśla dr Thorsten Reusch, kierownik projektu ZOBLUC, „łąki trawy morskiej są jak podwodne torfowiska, przechowując węgiel w ubogich w tlen osadach przez stulecia”.
Niebieski węgiel – co to takiego?
Pojęcie „niebieskiego węgla” odnosi się do węgla, który jest magazynowany w ekosystemach przybrzeżnych i morskich, takich jak łąki trawy morskiej, lasy namorzynowe czy słone bagna. W przeciwieństwie do lądowych pochłaniaczy węgla, takich jak lasy, rośliny morskie gromadzą węgiel nie tylko w swojej biomasie, ale także w osadach, które mogą go przechowywać przez tysiące lat. W przypadku Morza Bałtyckiego, gdzie presja antropogeniczna jest wysoka, ochrona i odbudowa łąk trawy morskiej może być kluczowym elementem strategii klimatycznej.
Najczęściej czytane:
Warto przeczytać:
Jak trawa morska chroni Bałtyk?
Łąki trawy morskiej pełnią wiele funkcji ekologicznych, które mają bezpośredni wpływ na stan Morza Bałtyckiego:
- Magazynowanie dwutlenku węgla: Dzięki zdolności do przechowywania CO₂ w swoich liściach, korzeniach i otaczających osadach, łąki trawy morskiej mogą znacząco zmniejszać ilość tego gazu w atmosferze.
- Ochrona wybrzeży: Trawa morska tłumi fale, co zmniejsza erozję brzegów i chroni wybrzeża przed skutkami podnoszenia się poziomu morza.
- Wzmacnianie bioróżnorodności: Łąki trawy morskiej są siedliskiem dla wielu gatunków ryb, skorupiaków i bezkręgowców, co czyni je fundamentem zdrowych ekosystemów morskich.
Projekt ZOBLUC: badania nad niebieskim węglem w Bałtyku
Projekt ZOBLUC, którego pełna nazwa brzmi „Zostera marina as a Blue Carbon Sink in the Baltic Sea”, ma trzy główne cele:
- Identyfikacja gorących punktów niebieskiego węgla: Naukowcy zbadają, w jakich warunkach łąki trawy morskiej magazynują najwięcej CO₂. Jak zauważa dr Reusch, „spokojne zatoki z szybszą sedymentacją przechowują więcej węgla niż obszary z silną erozją napędzaną falami”.
- Modelowanie zdolności magazynowania węgla: Badania mają na celu opracowanie modeli, które pokażą, jak zdolność łąk trawy morskiej do pochłaniania węgla zmienia się w różnych warunkach środowiskowych.
- Odbudowa łąk trawy morskiej: Ważnym elementem projektu jest opracowanie strategii zrównoważonej odbudowy tych ekosystemów, tak aby były odporne na zmiany klimatu, w tym wzrost temperatury wody.
Czy podwodne ogrodnictwo to przyszłość?
Jednym z najbardziej obiecujących aspektów projektu ZOBLUC jest perspektywa odbudowy łąk trawy morskiej w miejscach, gdzie zostały one zniszczone przez działalność człowieka. Proces ten, nazywany czasem „podwodnym ogrodnictwem”, wymaga jednak precyzyjnego planowania. Jak podkreśla dr Reusch, „nie ma sensu ponownie sadzić trawy morskiej, która nie przetrwa wzrostu temperatury wody za kilka lat”. Dlatego kluczowe jest, aby nowe łąki były nie tylko odporne, ale także zrównoważone ekologicznie.
Wspomagana ewolucja: trawa morska odporna na zmiany klimatu
Jednym z najciekawszych aspektów projektu ZOBLUC jest zastosowanie techniki wspomaganej ewolucji (Assisted Evolution), która ma na celu przyspieszenie adaptacji trawy morskiej do zmian środowiskowych. W laboratoriach GEOMAR rośliny trawy morskiej są wystawiane na eksperymentalne fale upałów w komorach klimatycznych, aby zidentyfikować populacje odporne na wysokie temperatury.
Dr Thorsten Reusch, kierownik projektu, wyjaśnia: „Dzięki zaawansowanym metodom, takim jak analiza genetyczna, badania mikrobiomu czy metabolomika, możemy zrozumieć mechanizmy odporności trawy morskiej i wyhodować populacje bardziej odporne na zmiany klimatu”. To podejście pozwala na tworzenie silniejszych i bardziej przystosowanych do ekstremalnych warunków ekologicznych ekosystemów.
Zaangażowanie społeczności w odbudowę łąk trawy morskiej
Projekt ZOBLUC kładzie również duży nacisk na współpracę z lokalnymi społecznościami. Po sukcesie fazy pilotażowej, w której testowano odnowę łąk trawy morskiej na małą skalę, GEOMAR planuje rozszerzyć działania z pomocą wolontariuszy.
„Faza pilotażowa została pomyślnie ukończona; teraz zwiększamy skalę” – podkreśla dr Reusch. Kluby nurkowe i organizacje pozarządowe odegrają kluczową rolę w sadzeniu trawy morskiej w naukowo wybranych miejscach. Proces ten, choć pracochłonny, jest obecnie najbardziej niezawodnym sposobem na przywrócenie utraconych łąk. Nurkowie-wolontariusze, po ukończeniu specjalnych kursów szkoleniowych, będą ręcznie sadzić pojedyncze pędy trawy morskiej, co pozwoli na odbudowę tych ekosystemów.
Podwodne ogrodnictwo na dużą skalę
W ramach projektu rozwijane są również nowe techniki sadzenia, takie jak siew, które mogą przyspieszyć proces odbudowy. Równoległy projekt SeaStore II, rozpoczęty we wrześniu ubiegłego roku, koncentruje się na opracowaniu innowacyjnych metod sadzenia trawy morskiej, które będą bardziej efektywne i mniej czasochłonne.
Mapowanie łąk trawy morskiej za pomocą nowoczesnych technologii
Pierwszym krokiem w ochronie i odbudowie łąk trawy morskiej jest dokładne zmapowanie ich obecnego zasięgu. W tym celu naukowcy z Uniwersytetu w Kilonii (CAU) wykorzystują zaawansowane technologie teledetekcji, takie jak sonar wielowiązkowy i drony.
Profesor Natascha Oppelt i dr Jens Schneider von Deimling kierują zespołami, które łączą pomiary optyczne i akustyczne, aby stworzyć szczegółowe mapy istniejących łąk oraz monitorować nowo obsadzone obszary. Takie podejście pozwala na lepsze planowanie i ocenę skuteczności działań odnowy.
Warsztaty i polityka ochrony
Wyniki projektu ZOBLUC będą udostępniane podczas warsztatów oraz w ramach zaleceń politycznych, które mają na celu ochronę i odbudowę łąk trawy morskiej w Morzu Bałtyckim. Dzięki temu wiedza zdobyta w ramach projektu może zostać wykorzystana w innych regionach świata, gdzie trawa morska odgrywa równie ważną rolę w ekosystemach morskich.
Projekt ZOBLUC to przykład innowacyjnego podejścia do ochrony przyrody, które łączy zaawansowaną naukę, technologię i zaangażowanie społeczności. Dzięki technikom wspomaganej ewolucji, nowoczesnym metodom mapowania i wsparciu wolontariuszy, łąki trawy morskiej w Morzu Bałtyckim mogą stać się jeszcze silniejsze i bardziej odporne na zmiany klimatu. W czasach, gdy ochrona środowiska staje się priorytetem, takie inicjatywy pokazują, że naturalne rozwiązania mogą być kluczem do zapewnienia stabilności klimatycznej naszej planety.
Źródło: geomar
