W wodach Landfjärden na południe od Sztokholmu morscy archeolodzy dokonali przełomowego odkrycia. Wrak 5, bo tak nazwano znalezisko, to najstarszy potwierdzony statek zbudowany metodą karaweli w regionie nordyckim. Ten XV — wieczny okręt stanowi pomost między średniowiecznym a nowoczesnym budownictwem okrętowym. Odkrycie to rzuca nowe światło na historię szwedzkiego szkutnictwa i jego ewolucję w odpowiedzi na potrzeby militarne i technologiczne tamtego okresu.
Przełomowe odkrycie w historii nordyckiego budownictwa okrętowego
Wrak 5, odkryty przez zespół archeologów z Muzeum Wraków (Vrak) w Sztokholmie, datowany jest na lata 80. XV wieku, choć niektóre analizy sugerują, że mógł powstać już w latach 60. XV wieku. Okręt mierzy około 30 metrów długości i 7 metrów szerokości, co czyni go jednym z większych znanych okrętów z tamtej epoki. Jego rufa i ster zachowały się w pozycji pionowej, co jest niezwykle rzadkie w przypadku tak starych wraków.
Warto przeczytać:
Jak podkreśla Håkan Altrock, kurator muzeum i kierownik projektu badawczego:
„Ten statek stanowi fascynujące połączenie między średniowiecznym a nowoczesnym budownictwem okrętowym. Ma potencjał, aby dostarczyć nam cennych nowych spostrzeżeń na temat ważnego okresu w morskiej historii Szwecji”.
Technika budowy — metoda karaweli przełomem w szkutnictwie
Wrak wyróżnia się zastosowaną techniką budowy – karawelą, która polega na układaniu desek krawędź do krawędzi, co pozwala na uzyskanie gładkiego kadłuba. Ta metoda, pochodząca z rejonu Morza Śródziemnego, zaczęła być stosowana w Europie Północnej w XV wieku. W przeciwieństwie do tradycyjnych nordyckich statków o kadłubach zbudowanych z zachodzących na siebie desek, technika karaweli umożliwiała budowę większych i mocniejszych jednostek, zdolnych do wytrzymania ognia armatniego.
Najczęściej czytane:
Pojawienie się tej metody w regionie nordyckim było odpowiedzią na zmieniające się potrzeby militarne. Wprowadzenie armat na pokłady statków wymagało solidniejszych konstrukcji, które mogły wytrzymać zarówno wstrząsy, jak i ataki wroga.
Analiza drewna — pochodzenie materiałów
Badania dendrochronologiczne przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Lund wykazały, iż drewno użyte do budowy Wraku 5 pochodziło z regionów Möre oraz Blekinge w południowej Szwecji. To potwierdza, że szwedzkie budownictwo okrętowe pod koniec XV wieku było pod silnym wpływem technik kontynentalnych.
Zachowane dokumenty historyczne wskazują, że region Kalmar był w tamtym czasie jednym z głównych ośrodków szkutnictwa w Szwecji.
Legendarna bitwa morska Olafa Świętego
Landfjärden, gdzie odkryto Wrak 5, jest miejscem znanym z legend o bitwie morskiej Olafa Świętego, króla Norwegii. Choć większość wraków w tym rejonie pochodzi z XVII i XVIII wieku, Wrak 5 jest znacznie starszy. Początkowo sądzono, że wszystkie wraki w Landfjärden związane są z epoką wikingów, jednak badania nad Wrakiem 5 wykluczyły tę hipotezę, potwierdzając jego XV — wieczne pochodzenie.
Znaczenie odkrycia i przyszłość badań
Odkrycie Wraku 5 ma ogromne znaczenie dla badań nad historią budownictwa okrętowego w regionie nordyckim. Muzeum Wraków w Sztokholmie planuje kontynuować prace badawcze nad tym unikalnym znaleziskiem. Wrak 5 może dostarczyć cennych informacji o ewolucji technologii szkutniczej oraz o roli Szwecji w rozwoju morskiej potęgi Europy.
Zobacz także:
Wrak 5, najstarszy znany statek zbudowany metodą karaweli w regionie nordyckim, to niezwykłe świadectwo przełomu w historii budownictwa okrętowego. Jego wymiary – 30 metrów długości i 7 metrów szerokości – oraz zastosowanie innowacyjnej techniki budowy czynią go unikalnym w skali światowej. Odkrycie to nie tylko wzbogaca wiedzę o średniowiecznym szkutnictwie, ale także podkreśla znaczenie Szwecji w morskiej historii Europy.
Obejrzyj wrak w cyfrowym modelu 3D: Wrak 5 – model 3D.
Źródło: Muzeum Wraków Vrak
