Wrak statku z XVIII wieku na Morzu Kaspijskim w irańskich wodach przybrzeżnych ujawnia fascynujące tajemnice rosyjskiej floty handlowej. Archeolodzy z Międzynarodowego Stowarzyszenia Studiów Śródziemnomorskich i Orientalnych we Włoszech oraz Wydziału Archeologii Podwodnej w Teheranie przeprowadzili szczegółowe badania, które rzucają nowe światło na morską historię regionu.
Odkrycie wraku statku na Morzu Kaspijskim
Morze Kaspijskie, otoczone przez pięć krajów, od dawna było ważnym szlakiem handlowym. Odkrycie wraku o trzech masztach, który został prawdopodobnie porzucony pod koniec XVIII wieku, dostarcza cennych informacji na temat praktyk budowy statków i handlu w regionie. Archeolodzy zbadali 28-metrowe pozostałości statku znajdujące na południowym wybrzeżu Morza Kaspijskiego w Mazandaran, Iran, odsłonięte przez erozję trzymetrowej wydmy, skrywającej je przez wieki.
Warto przeczytać:
Analiza radiowęglowa próbek drewna i szczątków roślin wykazała, że statek pochodzi z końca XVIII wieku lub początku XIX wieku. Elementy konstrukcyjne kadłuba, maszty oraz pozostałości ładunku ujawniają istotne wskazówki dotyczące pochodzenia statku.
Metody badawcze i analizy
Badania przeprowadzone przez archeologów obejmowały wykopaliska, analizę próbek drewna oraz datowanie radiowęglowe. Wykopaliska odsłoniły warstwy stratygraficzne, dokumentując 43 warstwy osadowe, które świadczą o pogrzebaniu wraku na przestrzeni wieków. Mikroskopia cienkowarstwowa i skaningowa elektronowa pozwoliły na identyfikację gatunków drewna, z których zbudowany był statek.
Najczęściej czytane:
Wyniki i interpretacja badań
Analizy wykazały, że elementy konstrukcyjne statku zawierały drewno sosny zwyczajnej oraz świerka/modrzewia, co wskazuje na możliwe pochodzenie z regionu dorzecza Wołgi lub Kaukazu. Datowanie radiowęglowe próbek drewna sosnowego kadłuba umieściło pierwotną konstrukcję statku między 1762 a 1808 rokiem. Dodatkowe naprawy wywnioskowano z młodszych belek świerkowych/modrzewiowych.
Analiza archeobotaniczna ładunku
Nasiona gryki datowane w szerokim zakresie sięgającym początku XX wieku, co odpowiada końcowemu okresowi użytkowania statku. Analiza archeobotaniczna zidentyfikowała sześć rodzin roślin w ładunku statku, przy czym gryka (Fagopyrum esculentum) stanowiła większość odzyskanych szczątków. Dobrze zachowane trójkątne niełupki, znalezione w trzech wiklinowych koszach, zostały określone jako pochodzące z regionów uprawnych w pobliżu dorzecza Wołgi lub Kaukazu. Zidentyfikowano również towarzyszące chwasty, w tym komosę białą (Chenopodium album) i rzeżuchę polną (Thlaspi arvense), co odzwierciedla praktyki rolnicze w regionie.
W połączeniu z datami próbek drewna badacze doszli do wniosku, że statek służył jako część floty handlowej operującej na Morzu Kaspijskim pod wpływem Rosji. Przewaga gryki w ładunku potwierdza historyczne relacje o jej wykorzystaniu jako podstawowego pożywienia dla żeglarzy i towarów handlowych w gospodarce morskiej Morza Kaspijskiego.
Źródło: Lorenzo Costantini i in., The Shipwreck of Zaghemarz, Mazandaran, Iran: Archaeology, Archaeobotany and Absolute Dating of an Eighteenth-Century Vessel of the Caspian Sea, Journal of Maritime Archaeology (2024). DOI: 10.1007/s11457-024-09430-6
